با شیوع مسئله مدرک‌گرایی و اهمیت روزافزون مدرک تحصیلی در جامعه، امروزه افراد سودجو تلاش زیادی برای تولید مدرک‌های جعلی می‌کنند. اعتبار سنجی مدرک تحصیلی یکی از راه‌هایی است که می‌تواند تا حد مؤثری در پیشگیری از جعل مدارک تحصیلی مؤثر باشد. امروزه با ایجاد سیستمی شدن ثبت مدارک تحصیلی و ایجاد سامانه جامع استعلام مدرک، تشخیص مدرک تحصیلی اصل از مدارک جعلی بسیار ساده است.

دلایل جعل مدرک تحصیلی

امروز مدرک تحصیلی به یکی از شاخصه‌های اصلی در جامعه تبدیل شده است. برخورداری از مدرک تحصیلی یک مزیت محسوب می‌شود و مزایای مختلفی از جمله افزایش حقوق، ارتقای شغلی، برخورداری از تسهیلات، ثبت شرکت و… را به همراه دارد. ازاین‌رو افرادی که به دلایل مختلف موفق به گذراندن دوره‌های تحصیلی نشده‌اند، به دنبال راه‌هایی برای گرفتن مدرک تحصیلی دانشگاهی هستند. نه‌تنها افرادی که مدرک تحصیلی ندارند، بلکه افرادی که در جایگاه‌های خوب شغلی قرار دارند، برای دستیابی به موقعیت‌های بهتر شغلی و اجتماعی، حقوق بیشتر و ارتقای جایگاه اقدام به جعل مدرک تحصیلی می‌نمایند.

آیا جعل مدرک تحصیلی جرم است؟

اگرچه جعل و خرید مدارک تحصیلی با صرف هزینه و به‌سادگی به دست می‌آید؛ اما استفاده از این مدارک جرم محسوب خواهد شد. در حال حاضر با روش‌های اعتبار سنجی مدرک تحصیلی، این مدارک نامعتبر به‌راحتی قابل استعلام هستند. با توجه ماده 527 قانون مجازات اسلامی، هرکس مدارک اشتغال به تحصیل، یا فارغ‌التحصیلی، تأییدیه تحصیلی، ارزش نامه‌های تحصیلات خارجی و… را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن‌ها را مورداستفاده قرار دهد؛ علاوه بر جبران خسارت باید به حبس از یک تا سه سال محکوم شود. علاوه بر فرد جعل‌کننده، کسی که از این مدارک جعلی استفاده کند نیز مجرم به‌حساب می‌آید.

تشخیص مدرک تحصیلی اصل؛ نحوه اعتبار سنجی مدارک تحصیلی داخل کشور در سامانه استعلام مدرک

مدتی است که سامانه استعلام مدارک تحصیلی وزارت علوم فعال شده است و افراد می‌توانند برای استعلام مدرک تحصیلی به‌جای مراجعه حضوری به مراکز مختلف، به‌صورت الکترونیکی اقدامات لازم را برای مشاهده سوابق تحصیلی انجام دهند. داوطلبان برای اعتبار سنجی مدرک تحصیلی باید ابتدا به سایت رسمی وزارت علوم به آدرس www.estelam.msrt.ir مراجعه کنند. سپس با واردکردن اطلاعات هویتی مانند نام، کد ملی، شماره شناسنامه و…یک کد رهگیری دریافت کنند. پس از دریافت کد و واردکردن آن  می‌توانند اطلاعات لازم درمورد سوابق تحصیلی خود را مشاهده کنند. با کمک این سامانه تشخیص مدرک تحصیلی اصل از جعل به راحتی قابل تشخیص است.

روش‌های اعتبار سنجی مدرک تحصیلی دانشگاه‌های خارجی

برای اعتبار سنجی مدارک تحصیلی دانشگاه های خارجی و تشخیص مدرک تحصیلی اصل، چندین روش وجود دارد که به شرح زیر هستند:

1. شورای ارزشیابی

یکی از روش‌های رایج، شورای ارزشیابی است. در این شورا باتوجه‌به آیین‌نامه‌هایی که برای اعتبار سنجی مدرک تحصیلی دانشگاه‌های مختلف صورت می‌گیرد، می‌توان میزان پایبندی یک دانشگاه را به این قوانین مورد سنجش قرار دارد.

2. طول دوره تحصیل

از دیگر روش‌های اعتبار سنجی مدرک تحصیلی، طول دوره تحصیل دانشجو در خارج از کشور است. معمولاً بازه زمانی مشخصی برای دوره تحصیلی آموزش عالی به‌صورت رسمی و باتوجه‌به تقویم آموزشی تعیین می‌گردد. دراین‌بین حداقل مدت زمانی که دانشجو در این دوره‌های تحصیلی در دانشگاه مربوطه اقامت داشته است را تعیین می‌کنند؛ برای مثال، دوره تحصیلی کاردانی 24 ماه است که حداقل مدت اقامت دانشجو به‌صورت حضوری باید 16 ماه باشد.

دوره تحصیلی کارشناسی 4 سال است و حداقل مدت اقامت دانشجو باید 32 ماه باشد. مقاطع کارشناسی ارشد نیز به همین صورت تعیین می‌شوند. درصورتی‌که دانشجو در بازه زمانی در دانشگاه معتبر در خارج از کشور اقامت داشته باشد، می‌توان به مدرک تحصیلی او استناد داشت و از آن به‌عنوان مدرک معتبر یادکرد.

جمع‌بندی

همه افراد به‌واسطه دوره آموزشی که می‌گذرانند و ارتقا مدرک تحصیلی مدرک تحصیلی دریافت می‌کنند. افرادی که به دلایل مالی، کمبود وقت، مشکلات خانوادگی و… قادر به گذراندن دوره‌های تحصیلی نبوده‌اند، ممکن است اقدام به جعل مدرک تحصیلی نمایند. مدارک تحصیلی غیرقانونی و نامعتبر ممکن است به‌سادگی به دست بیایند؛ اما استفاده از آن‌ها جرم محسوب می‌شود. امروزه با یک استعلام ساده امکان تشخیص مدرک تحصیلی اصل و اعتبار سنجی مدرک تحصیلی وجود دارد و مدارک جعلی به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند.